به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت» ، به نقل از فارس؛
شاید بتوان دوره‌ی ریاست‌جمهوری ریچارد نیکسون را یکی از سرنوشت‌سازترین و تأثیرگذارترین مقاطع تاریخ معاصر دانست، زیرا نام او با پرونده‌های حساس و تصمیم‌هایی گره خورده است که مسیر روابط بین‌الملل و تاریخ سیاسی و اقتصادی جهان را تغییر داد.نیکسون نخستین رئیس‌جمهور آمریکا بود که در سال ۱۹۷۲ به چین سفر کرد و به بیش از دو دهه قطع روابط دیپلماتیک میان واشنگتن و پکن پایان داد. این سفر، آغازگر پویایی تازه‌ای در سیاست جهانی شد که چهره جنگ سرد را دگرگون ساخت.پس از آن، نیکسون به مسکو رفت و با لئونید برژنف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی دو پیمان تاریخی «محدودسازی تسلیحات راهبردی» و «منع سامانه‌های ضد موشک بالستیک» را امضا کرد. این دو توافق نخستین گام بزرگ برای کنترل رقابت هسته‌ای میان دو ابرقدرت آن دوران بود.
.png)
در جبهه ویتنام، نیکسون سیاستی موسوم به «ویتنامی‌سازی جنگ» را در پیش گرفت؛ یعنی خروج تدریجی نیروهای آمریکایی و واگذاری مسئولیت نبرد به ارتش ویتنام جنوبی. این سیاست سرانجام به امضای توافق صلح پاریس در سال ۱۹۷۳ انجامید و به دخالت مستقیم نظامی آمریکا در آن جنگ خاتمه داد.در همین دوران، مأموریت تاریخی آپولو ۱۱ نیز با موفقیت انجام شد و نیل آرمسترانگ و باز آلدرین در ژوئیه ۱۹۶۹ بر سطح ماه فرود آمدند؛ رویدادی که آغاز عصر فضا برای بشر بود.اما ریاست‌جمهوری نیکسون با رسوایی مشهور «واترگیت» به پایان رسید؛ ماجرایی که سایه سنگینش بر تمام دستاوردهای سیاسی و دیپلماتیک او افتاد و به نمادی از بی‌اعتمادی در سیاست آمریکا بدل شد.
شوک بزرگ نیکسون و پایان نظام برتون وودز
در میان تصمیم‌های مهم ریچارد نیکسون، شاید هیچ‌کدام به‌اندازه‌ی اقدام او در سال ۱۹۷۱ سرنوشت‌ساز نبود؛ زمانی که اعلام کرد دلار دیگر به طلا قابل تبدیل نیست و برای مهار تورم، کنترل قیمت‌ها و دستمزدها را نیز برقرار کرد.این تصمیم به معنای پایان نظام مالی «برتون وودز» بود؛ نظامی که پس از جنگ جهانی دوم پایه اقتصاد جهانی را بر پشتوانه‌ی طلا بنا کرده بود و دلار آمریکا در مرکز آن قرار داشت. از آن زمان به بعد، اعتماد به اقتصاد آمریکا جای طلا را به‌عنوان پشتوانه دلار گرفت.نیکسون با این تصمیم می‌خواست جلوی بحران اقتصادی آمریکا را بگیرد؛ زیرا ذخایر طلای کشور به حدود هشت‌هزار تُن کاهش یافته و هم‌زمان تورم و رکود شدیدی در جریان بود. در دهه شصت، صادرات اروپا و ژاپن رشد کرده و نیاز جهانی به دلار کمتر شده بود. کشورهای زیادی هم دلارهای خود را با طلا معاوضه می‌کردند و این موضوع خزانه آمریکا را خالی‌تر می‌کرد.در نهایت، نیکسون در ۱۵ اوت ۱۹۷۱ تصمیم تاریخی خود را اعلام کرد؛ تصمیمی که به «شوک نیکسون» معروف شد و برای همیشه مسیر اقتصاد جهانی را تغییر داد.
.png)
تولد نظام پترودلار و طلای سیاه به‌جای طلای زرد
در دهه ۱۹۷۰ میلادی، جهان یکی از متلاطم‌ترین دوره‌های تاریخ اقتصادی خود را تجربه کرد. افزایش بی‌سابقه تورم و دو شوک نفتی پیاپی، نظام مالی بین‌المللی را لرزاند. پس از جنگ رمضان یا جنگ اکتبر ۱۹۷۳، کشورهای عربی تولیدکننده نفت برای نخستین و آخرین بار از «سلاح نفت» علیه غرب استفاده کردند. قیمت نفت سر به فلک کشید و اقتصادهای غربی، به‌ویژه آمریکا، با بحران کمبود انرژی و تورم شدید مواجه شدند.در این شرایط، در ژوئیه ۱۹۷۴ وزیر خزانه‌داری وقت آمریکا ویلیام سایمون به عربستان سعودی سفر کرد تا بنیان تازه‌ای برای نظام مالی جهان پس از سقوط نظام طلا طراحی کند. در جریان مذاکرات محرمانه با ریاض، توافقی تاریخی حاصل شد: عربستان متعهد شد نفت خود را فقط به دلار بفروشد و در مقابل، مازاد درآمدهای نفتی خود را در اوراق خزانه‌داری آمریکا سرمایه‌گذاری کند.از دل این توافق، نظامی زاده شد که به «پترودلار» معروف شد. از آن پس، نفت جهان با دلار معامله می‌شد و کشورها برای خرید انرژی ناچار بودند ذخایر دلاری خود را افزایش دهند. بدین ترتیب، دلار آمریکا نه به پشتوانه‌ی طلا بلکه به پشتوانه‌ی «طلای سیاه» یعنی نفت، قدرت گرفت و واشنگتن توانست سلطه مالی خود را برای دهه‌ها تداوم بخشد.
.png)
طلای زرد دوباره برمی‌خیزد
اما به نظر می‌رسد معادله قدرت پولی جهان در حال تغییر است. طلا که قرن‌ها معیار ارزش و پناهگاه امن دارایی‌ها بود، بار دیگر به صحنه بازگشته و در برابر دلار قد علم کرده است. قیمت هر اونس طلا در ۲۰ اکتبر سال جاری میلادی از مرز تاریخی ۴۳۸۱ دلار گذشت و در محدوده ۴ هزار دلار تثبیت شد.افزایش بی‌سابقه بدهی‌های دولت آمریکا و کاهش اعتماد جهانی به سیاست‌های پولی غرب، سبب شده بانک‌های مرکزی جهان برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به خرید طلا روی آورند. این روند چنان شتاب گرفته که اکنون برای نخستین‌بار در سه دهه گذشته، میزان ذخایر طلای بانک‌های مرکزی از میزان اوراق خزانه‌داری آمریکا در ترازنامه آنها بیشتر شده است.به گفته مؤسسه ویژوال کاپیتالیست، این تغییر نشانه‌ای است از دگرگونی بنیادی در تعریف «امنیت مالی» و «اعتماد» در نظام پولی جهانی. اوراق خزانه‌داری آمریکا که تا دیروز نماد اطمینان مطلق بودند، امروز در برابر فلز زرد جایگاه خود را از دست می‌دهند.بر اساس گزارش‌های شورای جهانی طلا، بانک‌های مرکزی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۱۳۶ تُن طلا خریداری کردند که بالاترین رقم در تاریخ معاصر است. این روند در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ نیز ادامه یافت و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ میزان خرید سالانه به حدود ۹۰۰ تُن برسد. بدین ترتیب، برای چهارمین سال پیاپی حجم خرید جهانی بیش از دو برابر میانگین تاریخی خود شده است.
.png)
پایان تدریجی عصر پترودلار؟
اقتصاد جهانی اکنون در آستانه تحولی عمیق است که از آن به عنوان «افول تدریجی پترودلار» یاد می‌شود. در دهه‌های گذشته، نرخ‌های بهره بالا و وفور نقدینگی دلاری باعث می‌شد کشورها و سرمایه‌گذاران، اوراق خزانه‌داری آمریکا را مطمئن‌ترین دارایی بدانند؛ اما امروز این معادله در حال فروپاشی است.افزایش بدهی‌های آمریکا که به رقم بی‌سابقه ۳۸ تریلیون دلار رسیده و کاهش اعتماد به ارز آمریکا، نشان می‌دهد که نظام مالی جهان به سمت تنوع دارایی‌ها و خروج تدریجی از سلطه دلار پیش می‌رود. این همان روندی است که بسیاری از تحلیل‌گران از آن با عنوان «پایان عصر دلارمحوری» یاد می‌کنند.کارلا نورلوف، پژوهشگر اقتصاد سیاسی، در تحلیلی تأکید کرده است که نظام پترودلار طی نیم قرن گذشته امکان داده آمریکا کسری‌های تجاری خود را بدون پیامدهای شدید مالی تأمین کند. اما اکنون، با از دست رفتن جذابیت اوراق خزانه‌داری و کاهش قدرت دلار، ستون اصلی این نظام در حال لرزش است.
.png)
چرا بانک‌های مرکزی جهان به طلا پناه برده‌اند؟
افزایش چاپ پول بی‌رویه توسط بانک‌های مرکزی، به‌ویژه فدرال رزرو آمریکا، برای پوشش کسری بودجه موجب کاهش مداوم ارزش دلار شده است. بر اساس آمارها، ارزش دلار از ابتدای سال میلادی جاری حدود ۹٫۷۵ درصد در برابر سبد ارزهای اصلی کاهش یافته است. هم‌زمان، کوه بدهی جهانی نیز به رکورد ۳۳۷٫۷ تریلیون دلار رسیده است.در چنین شرایطی، طلا تنها دارایی است که قابل چاپ نیست و عرضه آن محدود است. بسیاری از مدیران مالی و کارشناسان بازارهای سرمایه معتقدند که نگهداری طلا باعث کاهش وابستگی به ارز یا دارایی خاصی می‌شود و نوعی پشتوانه خارج از نظام بانکی متزلزل امروز به شمار می‌رود.طبق برآوردها، بانک‌های مرکزی جهان اکنون بیش از ۳۶ هزار تُن طلا در اختیار دارند و این ذخایر نه تنها برای حفظ ثبات پولی، بلکه به عنوان بیمه‌ای در برابر بحران‌های مالی آینده عمل می‌کند.
.png)
تکرار تاریخ: از نیکسون تا ترامپ
همان‌طور که نیکسون در دهه ۱۹۷۰ تلاش کرد سقوط نظام مالی قدیم را به تأخیر اندازد، دونالد ترامپ نیز در سال‌های اخیر می‌کوشد با سیاست‌های حمایت‌گرایانه، جنگ‌های تجاری و تعرفه‌های سنگین، نظام پترودلار و سلطه اقتصادی آمریکا را حفظ کند. با این حال، به نظر می‌رسد تاریخ بار دیگر در حال تکرار است.جهان امروز در حال ورود به مرحله‌ای تازه است؛ مرحله‌ای که در آن، اقتصاد جهانی به سوی چندقطبی شدن حرکت می‌کند و کشورهایی مانند چین و قدرت‌های نوظهور جنوب جهانی نقش پررنگ‌تری در شکل‌دهی نظم اقتصادی آینده خواهند داشت. این تحولات نشان می‌دهد که شاید واقعاً در آستانه پایان دوران «آمریکای بزرگ» و آغاز «عصر پسادلار» باشیم.
