اخلاق و آداب سفر حج

به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت» ، به نقل از تسنیم

سفر حج یکی از معنوی‌ترین و ارزشمندترین سفرهایی است که هر مسلمان در طول زندگی خود آرزو دارد آن را انجام دهد. این سفر با هدف تقرب به خداوند، پاک شدن از گناهان و تثبیت ایمان و باورهای دینی انجام می‌شود.

تجربه حضور در مکانی که پیامبران عظیم‌الشأن و اولیای الهی در آن قدم گذاشته‌اند، روح انسان را به سوی معنویت و آرامش سوق می‌دهد. حج، نه‌تنها یک عبادت عظیم، بلکه یک فرصت برای بازنگری در زندگی، تصمیم‌گیری‌های معنوی و ایجاد تغییرات مثبت در ارتباط با خداوند و دیگر انسان‌هاست.

با این حال باید توجه داشت، هر مناسکی آدابی دارد و بدون رعایت آن نمی‌توان از معنویات عبادت بهره‌های کافی را برد. یکی از مهم‌ترین آداب حج، توجه به آداب و اخلاق سفر است.در همین زمینه حجت‌ الاسلام محسن قرائتی در کتاب "با قرآن در سرزمین وحی" به بررسی زوایای مختلفی از آداب این سفر معنوی می‌پردازد که بخشی از آن را می‌خوانیم:

در روایات آمده تنها و بدون همراه سفر کردن مورد لعنت پیامبر صلی الله علیه و آله است؛ پس باید قبل از سفر رفیق پیدا کند و بسیار بجاست که افراد خوش اخلاق را پیدا کند تا در طول راه مسئله‌ای پیش نیاید و بعد از آن با همسفران خود همفکری و همکاری کند و از خود مخالفتی نشان ندهد مگر در مورد خلاف و گناه. باید بدانیم در میان دو همسفر هرکس ملایم‌تر و رفیق‌تر است اجر بیشتری دارد و کسی که از همسفرهای خود چه کوچک و بزرگ و چه بد و خوب، ناراحتی دید و تحمل کرد و نگذاشت کار به گفت‌وگوهای تند منجر شود خداوند متعال در قیامت به او بر فرشتگان مباهات می‌کند.

در سفارشات پیشوایان معصوم علیهم‌السلام آمده است که مسافر هنگام خروج از منزل دو رکعت نماز بخواند، سپس خود و اهل و فرزند و مال و عافیت و دنیا و آخرت خود را به دست خدا بسپارد و حرکت کند. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود هر که چنین کند خداوند حاجت او را خواهد داد.

خدمت به همسفران
هنگام سفر انسان باید دوستان خود را از سفری که در پیش دارد آگاه کند و آنان نیز هنگام بازگشت به دیدنش آیند. در سفر سعی کند به همراهان و همسفران خود خدمت کند، زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «سید القوم خادمهم فی السفر»؛ بزرگ هر قومی کسی است که در مسافرت به دیگران خدمت کند و خود آن حضرت در سفری که همراهان حضرت، برای تهیه غذا هر یک کاری را به عهده گرفته بودند، شخصاً عهده دار جمع‌آوری هیزم شد و هرچه خواستند پیامبر صلی الله علیه و آله را از آن کار باز دارند، قبول نکرد و فرمود: «... لَکِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَکْرَهُ مِنْ عَبْدِهِ إِذَا کَانَ مَعَ أَصْحَابِهِ أَنْ یَنْفَرِدَ مِنْ‏ بَیْنِهِمْ‏»؛ خداوند دوست ندارد در میان چند نفری که با هم هستند یکی امتیاز داشته و کنار باشد.

در حدیث می‌خوانیم مسافرانی خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رسیدند و از همسفر خود که دائماً مشغول ذکر و دعا بود ستایش کردند. رسول خدا صلى الله علیه و آله پرسیدند کارهای او را چه کسی انجام می‌داد؟! گفتند: ما. پیامبر عزیز صلی الله علیه و آله فرمود: «کُلُّکُم خَیرٌ منه»؛ همه شما که در سفر کار می‌کردید از او که به جای کار عبادت می‌کرد بهتر هستید.
 

شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: همین که به مکه رسیدیم، دوستانمان برای طواف خانه خدا حرکت کردند و مرا برای نگهداری اثاثیه جا گذاشتند. امام فرمود: «أنت أعظَمَهُم أجراً»؛ اجر و پاداش تو از آنان بیشتر است. 

هماهنگی با سایر زائران
شخصی می‌گوید: ما یک گروه بیست نفری بودیم که به حج می‌رفتیم. هرچند فرسخی که برای استراحت توقف می‌کردیم، گوسفندی از پول خودم خریده ذبح می‌کردم و کباب تهیه کرده،‌ به همه دوستان می‌دادم، ولی همین که امام علیه‌السلام از ماجرا خبردار شد، این عمل را تخطئه کرد و فرمود: چون دیگران از نظر مالی نمی‌توانند مانند تو این چنین پذیرائی کنند، قهراً در خود احساس ضعف و حقارت می‌کنند و این عمل پیش از آنکه روح سخاوت تو را شکوفا کند، همراهانت را خوار می‌کند.

در روایات پیشوایان معصومین علیهم‌السلام مکرر سفارش شده است که رفیق سفر باید از نظر مقام و مال هماهنگ تو باشد و اگر بیشتر از تو پول خرج کند و یا شخصیت و عنوان اجتماعی‌اش بیشتر باشد، قهراً تو به یک موجود تابع و و طفیلی و نیمه اسیر در می‌آیی.

امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «إِذَا صَحِبْتَ فَاصْحَبْ نَحْوَکَ‏ وَ لَا تَصْحَبْ‏ مَنْ یَکْفِیکَ فَإِنَّ ذَلِکَ مَذَلَّةٌ لِلْمُؤْمِنِ»؛ با شخصی همانند خود دوستی کن و با کسانی که مخارج تو را می‌دهند همراه نباش؛ زیرا با این عمل، مؤمن خوار و اسیر گونه می‌شود.

در روایت دیگر امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «إصحب مثلک»؛ با شخصی مثل خودت همراه باش.