یک شایعه امنیت جامعه را به هم ریخت

به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت» ، به نقل از فارس

آیات ۱۱ تا ۲۰ سوره نور به یکی از حساس‌ترین و آموزنده‌ترین رخدادهای تاریخ صدر اسلام می‌پردازد، ماجرای «افک» یا تهمت بزرگ. آن هم به یکی از همسران پیامبر. این آیات فقط روایت یک حادثه تاریخی نیست، بلکه منشور اخلاق اجتماعی، رسانه‌ای و ایمانی برای همه زمان‌هاست، به‌ویژه برای جامعه‌ای که در آن شایعه، خبرسازی و قضاوت عجولانه می‌تواند بنیان اعتماد عمومی را متزلزل کند.

 

تهمت بزرگ، آزمون ایمان جامعه

 

آیه ۱۱ با صراحت اعلام می‌کند که ماجرای افک ساخته و پرداخته گروهی از خود جامعه اسلامی بود، نه دشمنان آشکار بیرونی. قرآن این نکته را برجسته می‌کند تا نشان دهد خطر اصلی گاه از درون آغاز می‌شود، از جایی که ظاهر دینداری مانع سقوط اخلاقی نمی‌شود.با این حال، آیه تأکید می‌کند که این حادثه در نهایت به خیر جامعه مؤمنان تمام شد، زیرا پرده از ضعف‌ها برداشت و معیارهای الهی را شفاف‌تر کرد.قرآن در این بخش نگاه صفر و صدی به بحران ندارد، حادثه‌ای تلخ است، اما می‌تواند به پالایش اجتماعی منجر شود، اگر جامعه درست با آن مواجه شود.

 

چرا مؤمنان زود باور شدند؟

 

در آیات ۱۲ و ۱۳، قرآن مستقیماً مؤمنان را مورد خطاب قرار می‌دهد و از آنان می‌پرسد چرا وقتی چنین سخنی را شنیدند، حسن‌ظن پیشه نکردند و آن را دروغی آشکار ندانستند. این پرسش سرزنش ساده نیست، یک آموزش بنیادین است، یعنی جامعه ایمانی باید پیش‌فرض خود را بر پاکی و سلامت افراد بگذارد، نه بر اتهام.

 

 

 

 

 

قرآن حتی پا را فراتر می‌گذارد و مسئله مطالبه شاهد را مطرح می‌کند. در موضوعاتی که با آبرو و حیثیت انسان‌ها گره خورده، سخن بدون دلیل نه فقط بی‌اعتبار، بلکه گناهی بزرگ است. این منطق، پایه حقوقی و اخلاقی اسلام در مواجهه با شایعات است.

 

زنجیره شایعه؛ از زبان تا قلب

 

آیات ۱۴ و ۱۵ به تحلیل سازوکار شایعه می‌پردازد. قرآن نشان می‌دهد که چگونه یک خبر بی‌پایه، دهان به دهان می‌چرخد و از سطح زبان به باور قلبی تبدیل می‌شود، بی‌آنکه گویندگان آن را مسئله‌ای جدی تلقی کنند. تعبیر قرآن بسیار هشدار دهنده است، یعنی شما چیزی را کوچک می‌پنداشتید، در حالی که نزد خدا بزرگ بود.این آیات به ما می‌آموزد که خطر شایعه فقط در محتوای آن نیست، بلکه در عادی شدن نقل آن است. وقتی جامعه‌ای به بازنشر بی‌تأمل عادت کند، گناه جمعی شکل می‌گیرد؛ حتی اگر نیت فردی، خصمانه نباشد.

 

مرز آزادی بیان و مسئولیت اخلاقی

 

در آیه ۱۶، قرآن واکنش مطلوب را چنین آموزش می‌دهد که مؤمن وقتی با چنین خبری روبه‌رو می‌شود، باید صریحاً بگوید که حق گفتن چنین سخنی را ندارد. این آیه، الگویی فعال از مسئولیت اجتماعی ارائه می‌دهد، نه سکوت منفعلانه و نه همراهی با موج شایعه.آزادی بیان در منطق قرآن، از مسئولیت اخلاقی جدا نیست. هر سخنی که امنیت روانی و اخلاقی جامعه را تهدید کند، از دایره مجاز خارج می‌شود حتی اگر به نام اطلاع‌رسانی مطرح شود.

 

هشدار برای آینده؛ تکرار نکنید

 

آیات ۱۷ و ۱۸ نگاه را از گذشته به آینده می‌برد. خداوند مؤمنان را نصیحت می‌کند که هرگز به چنین رفتارهایی بازنگردند، اگر واقعاً ایمان دارند. این شرط ایمان، بسیار معنادار است، یعنی ایمان فقط باور قلبی نیست، بلکه در رفتار اجتماعی و نوع مواجهه با بحران‌ها سنجیده می‌شود.

 

 

 

قرآن تأکید می‌کند که این احکام و هشدارها از روی حکمت و علم الهی است، یعنی جامعه انسانی بدون این چارچوب‌ها، ناگزیر به بی‌ثباتی اخلاقی می‌رسد.

 

پیوند شایعه و فحشا در جامعه

 

آیه ۱۹ یکی از عمیق‌ترین تحلیل‌های اجتماعی قرآن را ارائه می‌دهد. کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در جامعه رواج پیدا کند، حتی اگر خود مستقیماً مرتکب آن نشوند، مستحق عذاب معرفی می‌شوند. اشاعه فحشا فقط به عمل نیست؛ به ترویج ذهنی، رسانه‌ای و گفتاری هم مربوط است.این آیه نشان می‌دهد که شایعه‌سازی درباره گناه، خود بخشی از پروژه گسترش فساد است؛ پروژه‌ای که ظاهرش خبر است، اما باطنش تخریب اعتماد و قداست اجتماعی است.

 

رحمت الهی، سپر جامعه

 

آیه ۲۰ در پایان این بخش، همه نگاه‌ها را به رحمت خداوند برمی‌گرداند. اگر فضل و رحمت الهی نبود، جامعه در همان بحران نخست فرو می‌پاشید. این آیه امیدبخش است، اما هم‌زمان هشدار می‌دهد که بقای جامعه ایمانی، وابسته به تداوم این رحمت و پایبندی به آموزه‌های الهی است.آیات ۱۱ تا ۲۰ سوره نور، نقشه راه مواجهه با شایعه، تهمت و بحران اخلاقی است؛ نقشه‌ای که امروز، بیش از هر زمان دیگری، برای جامعه رسانه‌زده و خبرمحور ما ضرورت دارد.