به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت»
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا، بازار رمزارز ایران در حال تجربه یکی از بحران‌های عمیق‌ترین دوران خود است. تصمیمات شرکت آمریکایی تتر، تشدید تحریم‌های بین‌المللی، درز اطلاعات کاربران صرافی‌های داخلی و تصویب قانون جدید مالی در ایالات متحده، باعث شده‌اند که فضای این بازار با نگرانی و عدم اطمینان پوشیده شود. طی یک ماه گذشته، شرکت تتر اقدام به مسدودسازی حساب‌های کاربری با منشأ ایرانی کرده است که برآورد می‌شود حداقل ۱۰ میلیون دلار از این دارایی‌ها مستقیماً متعلق به کاربران و صرافی‌های داخلی باشد.
رمزارزها؛ ابزاری برای مقابله با محدودیت‌های مالی، اما با چالش‌های زیاد
در سال‌های اخیر، رمزارزها به یکی از ابزارهای اصلی مبادله مالی در فضای بین‌المللی تبدیل شده‌اند، به‌ویژه در کشورهایی که با محدودیت‌های بانکی مواجه هستند. در ایران، با توجه به تورم بالا، دسترسی محدود به نظام مالی جهانی و مشکلات تراکنشی، استقبال از رمزارزها به‌سرعت افزایش یافته است.
با این حال، این رشد همراه با مخاطرات جدی بوده است. فقدان قوانین و ضوابط دقیق، وابستگی به شرکت‌های خارجی و آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌های بین‌المللی، باعث شده‌اند که کاربران و صرافی‌های داخلی در معرض خطرات جدی قرار بگیرند.
تصویب قانون FIT21 و نقش آن در تغییر قواعد بازی
یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در این حوزه، تصویب قانون FIT21 در کنگره آمریکا است. این قانون که با هدف افزایش شفافیت مالی، مبارزه با پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم طراحی شده، استیبل‌کوین‌هایی مانند تتر را تحت نظارت سخت‌گیرانه‌تری قرار داده است.
شرکت‌های صادرکننده استیبل‌کوین‌ها، از جمله تتر، اکنون موظف به همکاری گسترده با نهادهای ناظر بین‌المللی هستند. عدم رعایت این الزامات، می‌تواند به از دست دادن مجوز فعالیت در بازارهای مالی بزرگ منجر شود. این موضوع باعث شده تتر با سرعت و بدون اعلام قبلی، مجموعه‌ای از آدرس‌های ولت (wallet) را که حتی احتمالاً به مناطق پرریسک مانند ایران مرتبط هستند، مسدود کند.
حمله سایبری به صرافی نوبیتکس؛ نقطه عطفی در تاریخ رمزارز ایران
همزمان با تصمیمات شرکت تتر، یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های داخلی، نوبیتکس، هدف حمله سایبری قرار گرفت. این حمله که به سرقت بیش از ۱۰۰ میلیون دلار رمزارز منجر شد، نه تنها باعث از دست رفتن دارایی‌های کاربران شد، بلکه اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها و ولت‌های آنها نیز در فضای مجازی منتشر شد.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده، این صرافی متهم به استفاده از سیستم‌های پنهان‌ساز تراکنش شد. همزمان، رسانه‌های اسرائیلی از بازداشت چند تبعه خود به اتهام همکاری با ایران از طریق رمزارزها خبر دادند و ادعا کردند که اطلاعات فاش‌شده از ولت‌های نوبیتکس در این ماجرا نقش داشته‌اند. این ادعاها که هنوز رسماً تأیید نشده‌اند، تصویری ترسناک از آسیب‌پذیری سیستم‌های صرافی‌های داخلی و درز اطلاعات کاربران ایرانی ترسیم می‌کنند.
مشکلات ساختاری صرافی‌های داخلی؛ وابستگی به کیف‌پول‌های تجمیعی
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صرافی‌های داخلی، استفاده از ساختار حضانتی (custodial) است. در این ساختار، کاربران مالک کلیدهای خصوصی رمزارز خود نیستند و دارایی‌هایشان در کیف‌پول‌های تجمیعی صرافی‌ها نگهداری می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که در صورت هدف قرار گرفتن توسط شرکت‌های خارجی مانند تتر، سرمایه هزاران کاربر به‌یک‌باره قفل شود.
عدم وجود زیرساخت‌های امنیتی قوی، کمبود شفافیت و عدم اطلاع‌رسانی کافی درباره مخاطرات نگهداری تتر، باعث شده کاربران بدون آمادگی لازم وارد فضایی پرریسک شوند. حتی دریافت تتر از منابع آلوده می‌تواند به مسدودسازی ولت کاربران منجر شود.
راهکارهای اضطراری برای مدیریت بحران
در چنین شرایطی، اقدامات فوری و برنامه‌ریزی بلندمدت ضروری است. صرافی‌ها باید با مسئولیت‌پذیری بیشتری عمل کرده و هشدارهای صریحی درباره خطرات دارایی‌های متمرکز مانند تتر ارائه دهند.
سرمایه‌گذاری در امنیت سایبری، ایجاد سازوکارهای پشتیبان برای کاربران آسیب‌دیده و آموزش گسترده برای مهاجرت به کیف‌پول‌های شخصی (non-custodial wallets)، از جمله اقدامات ضروری هستند که نه‌تنها یک وظیفه حرفه‌ای، بلکه یک مسئولیت اخلاقی محسوب می‌شوند.
همزمان، کسب‌وکارهای رمزارزی باید با تشکیل کارگروه‌های تخصصی، راه‌حل‌هایی مقاوم در برابر تحریم‌ها و مسدودسازی‌های بین‌المللی طراحی کنند تا وابستگی به ساختارهای آسیب‌پذیر کاهش یابد.
نقش دولت؛ ضرورت ایجاد چارچوب قانونی و نظارتی
نقش دولت در مدیریت این بحران حیاتی است. بانک مرکزی باید با همکاری وزارت اقتصاد، نهادهای امنیتی و متخصصان حوزه بلاک‌چین، چارچوبی قانونی، شفاف و اجرایی برای نظارت بر صرافی‌ها و محافظت از دارایی کاربران تدوین کند.
بی‌توجهی به فضای رمزارزها، در شرایطی که این دارایی‌ها به ابزاری برای جبران تورم و محدودیت‌های نقل‌وانتقال پول تبدیل شده‌اند، تنها موجب افزایش آسیب‌پذیری مالی خانوارها و تضعیف اقتصاد ملی خواهد شد.
امنیت رمزارزها؛ فراتر از فناوری، در گرو حکمرانی مالی و حقوقی
امنیت رمزارزها تنها به فناوری بلندپروازانه بلاک‌چین محدود نمی‌شود؛ بلکه به شدت به شفافیت اطلاعاتی، ساختارهای حقوقی و مسئولیت‌پذیری نهادی وابسته است. تجربه اخیر نشان داد که در دنیای دیجیتال، هر دارایی بدون محافظت قانونی، مانند سرمایه‌ای در معرض باد است: قابل انتقال، اما بی‌دفاع.
ایران به عنوان یکی از کشورهای تحت تأثیر تحریم‌های بین‌المللی، نمی‌تواند صرفاً مصرف‌کننده فناوری‌های خارجی در حوزه رمزارز باقی بماند. توسعه زیرساخت‌های داخلی، ایجاد شبکه‌های پرداخت مبتنی بر بلاک‌چین و طراحی استیبل‌کوین‌های بومی با پشتوانه ریال یا طلا، می‌تواند به کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی کمک کند.
سرمایه‌گذاری در نیروی متخصص؛ ضرورت آموزش و تحقیق
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در حوزه رمزارزها، وجود نیروی انسانی متخصص و آگاه است. ایران نیازمند برنامه‌ریزی دقیق برای تربیت متخصصان در حوزه‌های رمزنگاری، سایبری، حقوق دیجیتال و مدیریت فناوری است.
دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی باید با ایجاد دوره‌های آموزشی تخصصی، ارائه مشوق‌های مالیاتی برای کسب‌وکارهای فناور و حمایت از نوآوری‌های بومی، نقش خود را در توسعه این حوزه ایفا کنند. بدون نیروی انسانی ماهر، هر تلاش برای توسعه راهکارهای داخلی تنها به تکرار الگوهای ناقص منجر خواهد شد.
ضرورت تشکیل نهاد تنظیم‌گر مستقل برای بازار رمزارز
یکی از نقاط ضعف اصلی در حوزه رمزارز ایران، عدم وجود نهاد تنظیم‌گر مستقل و تخصصی است. ساختارهای فعلی مانند بانک مرکزی و شورای عالی فضای مجازی، به دلیل پراکندگی وظایف و عدم مکانیزم‌های اجرایی، نتوانسته‌اند نقش مؤثری در نظارت و مدیریت بحران‌ها ایفا کنند.
ایجاد نهاد تنظیم‌گر مستقل، که بتواند نظارت لازم بر عملکرد صرافی‌ها، کیف‌پول‌های داخلی و شرکت‌های خدمات رمزارزی داشته باشد، امری اجتناب‌ناپذیر است. این نهاد باید توانایی ارزیابی ریسک‌ها، هشداردهی به موقع و مدیریت بحران‌های مشابه بحران تتر را دارا باشد.
سه اصل بنیادین برای شکل‌دهی به فضای رمزارزی امن و پایدار
برای ایجاد یک فضای رمزارزی امن، پایدار و قابل اتکا، سه اصل بنیادین باید در دستور کار قرار گیرد:
-
بازتعریف رابطه قانون با فناوری مالی:
سیاست‌گذاران باید با نگاه تسهیل‌گر و حمایت‌کننده، به جای اعمال محدودیت‌های بیش از حد، به طراحی قوانین هدفمند بپردازند. این قوانین باید فضای فعالیت کسب‌وکارهای رمزارزی را شفاف کرده و به توسعه فناوری‌های مالی کمک کنند. -
ایجاد اکوسیستم مشارکتی:
همکاری چندجانبه میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای آموزشی، کلید موفقیت در این حوزه است. این اکوسیستم باید زمینه تبادل اطلاعات، سیاست‌گذاری مشترک و اجرای پروژه‌های مقاوم در حوزه بلاک‌چین را فراهم کند. -
اعتمادسازی عمومی از طریق شفافیت و آموزش:
کاربران تنها زمانی به استفاده از کیف‌پول‌های شخصی و رفتارهای امن مالی روی می‌آورند که آگاهی لازم را داشته باشند. اطلاع‌رسانی فراگیر، آموزش همگانی و تعامل مستمر با نهادهای مرتبط، نقش کلیدی در افزایش اعتماد عمومی دارد.
درس‌هایی از بحران تتر: زنگ خطر برای تمام ذی‌نفعان
به گزارش راه دانا؛ بحران اخیر تتر، نه تنها برای کاربران عادی، بلکه برای سیاست‌گذاران مالی و همه ذی‌نفعان حوزه رمزارز، زنگ خطری جدی است. این رویداد نشان داد که بدون حکمرانی مالی منسجم، زیرساخت‌های مستقل و بلوغ حقوقی و فناورانه، دارایی دیجیتال کاربران می‌تواند در لحظه‌ای از دست برود؛ بدون اخطار و بدون راه‌حل.
برای عبور موفقیت‌آمیز از این بحران، نیاز به طراحی اکوسیستم بومی رمزارزی، تدوین چارچوب‌های قانونی پاسخگو، آموزش همگانی و همکاری چندجانبه میان بخش خصوصی و دولت است. تنها با چنین هم‌افزایی، می‌توان آینده‌ای مطمئن‌تر، پایدارتر و امن‌تر برای دارایی‌های دیجیتال ایرانیان ترسیم کرد؛ آینده‌ای که در آن رمزارزها به ابزاری توانمندساز برای اقتصاد کشور تبدیل شوند.
