به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت» ، به نقل ازبرنا ، در چند سال اخیر شبکه نمایش خانگی از فرصت کم کاری تلویزیون در سریال سازی در ژانرهای مختلف نهایت استفاده را برده است و ضمن ساخت آثار در ژانرهای مختلف این روزها با رقابت جدی به دنبال جای انداختن این مدیوم در رقابت با یکدیگر هستند.
از آنجا که پلتفرم ها امروز در یک بیزنس اقتصادی به دنبال موفقیت و رقابت با یکدیگر نیز هستند طبیعی است که وضعیت کیفی و کمی تولیدات در این مدیوم در حالی اوج می گیرد که کم کم تلویزیون از این رقابت کم رنگ تر می شود. منتقدان تلویزیون و کارشناسان حوزه سریال در گفت و گو با برنا این موضوع را آسیب شناسی می کنند.
نمایش خانگی عامل اصلی فرار مخاطبان از تلویزیون
این روزها پلتفرم ها با توان هرچه تمام تر به دنبال تولید سریال و آثار جذاب برای جذب مخاطبان خود هستند و مردم نیز کماکان از رسانه ملی فاصله گرفته اند.
باتوجه به اینکه مردم این روزها به پلتفرم ها اعتماد کرده اند و در حال تماشای سریال های پلتفرم ها هستند و پلتفرم ها به یک بیزنس تبدیل شده اند آیا تولیدات ضعیف نیز همچنان مخاطبان را به خود جذب می کند یا خیر؟
برای بررسی ابعاد این موضوع با برخی از کارشناسان گپ و گفتی داشتیم.
جبار آذین، منتقد سینما، تلویزیون و کارشناس رسانه در این باره به خبرنگار برنا می گوید:
مردم تا یک جایی از یک حرکت هنری و هنرمند حمایت می کنند که همسو و هم جهت با نگاه ها، دیدگاه ها و نیاز های خودشان باشد، قرار نیست هر برنامه، تولید و یا هر محصول هنری صرفا به سلیقه سرمایه گزاران، هنرمندان و سفارش دهندگان بدون آنکه سلیقه، نظر و خواست مردم لحاظ شود، تولید شود. نکته اصلی توجه به نیاز و خواست مخاطب است. قرار نیست در صدا و سیما، سینما و شبکه نمایش خانگی هنرمندان، مدیران و مسئولان صرفا جهت برنامه های شخصی، سلیقه ای و گروهی خود حرکت کنند، اگر بنا بر این است که رضایت مردم جلب شود، رضایت مردم در گرو پرداختن به زندگی، افکار و نیازهای آنهاست حال چه این خواسته ضعیف به تصویر کشده شود یا قوی، اما به هر حال مردم مسئله اصلی هستند.
این منتقد سینما و تلویزیون با اشاره به اینکه مخاطبان برای تماشای سریال ها و برنامه های شبکه نمایش خانگی هزینه پرداخت می کنند، توضیح داد: تولیدات فرهنگی و هنری برخی از سرمایه گزارها مغایر با سلیقه مخاطب و همسو با اهداف و برنامه های خودشان است اما مهم ترین مسئله آن است نه تنها پلتفرم ها بلکه عرصه فرهنگی کشور نیز ضربه می خورد پس زمانی که مخاطب پاسخ نیازهایش را در این نوع تولیدات نبیند به اجبار همچنان به تماشای برنامه های مشابه و قوی تر به لحاظ ساختاری در شبکه های خارجی و ماهواره ها می پردازد.
جبار آذین افزود: مخاطب فیلم ها، برنامه ها و سریال های خارجی را تماشا می کند و هیچ هزینه ای برای تماشای یک برنامه ای که به لحاظ ساختار هنری چندان قوی نیست و از نظر محتوا نیز حرفی برای گفتن ندارد، پرداخت نمی کند. این نتیجه فرهنگ سوزی و گریز مردم از جامعه به سوی ماهواره های خارجی است لذا اگر قرار است که تمام جریان های فرهنگی کشور، چه پلتفرم ها چه دستگاه های رسمی مانند سینما و رسانه ملی برای مردم ایران تلاش کنند، بهتر است در راستای رفع نیازهای ان ها حرکت کنند. اکنون بیشتر مردم دچار انواع مشکلات و مسائل مادی هستند و ایده ها و ایده آل های ایرانی دارند، این موضوعات و مسائل باید در دستور کار تولیدات دستگاه های فرهنگی قرار بگیرد در غیر این صورت هیچ انسان عاقلی برای تماشای آثاری که به هیچ عنوان در جهت سلیقه و زندگی و برنامه های مورد توجه خود او نیست، وقت و هزینه صرف نمیکند.
این کارشناس رسانه یکی از دلایل اصلی گریختن مردم از تلویزیون و به وجود آمدن شبکه خانگی و حضور پلتفرم ها را ضعف های اساسی تولیدات تلویزیون دانست و گفت: اگر تلویزیون به درستی در جهت اهداف مردم حرکت می کرد و با تولید فیلم ها، برنامه ها و تولیدات قوی و غنی پاسخگوی نیاز مردم بود شاید کمتر کسی به سوی ماهواره ها می رفت. اصل این است که اگر تلویزیون بخواهد به درستی در جهت نیاز مردم حرکت کند می توان امیدوار بود که مخاطبان بیشتری داشته باشیم اما زمانی که هنرمندان درجه یک از تلویزیون رانده شده اند و سریال های شایسته و درجه یک در ژانرهای مختلف ساخته نشده، مردم به سراغ تولیدات هنری دیگران می روند.
جبار آذین ادامه داد: اما با این حال هم تلویزیون و هم شبکه نمایش خانگی کماکان در حال فعالیت هستند و باید فضا به گونه ای هماهنگ شود که رقابت سالم فرهنگی میان این گروه ها به وجود بیاید، بدیهی است که هر جریان و هر گروهی که آثار بهتر و برتری به لحاظ محتوا و کیفیت تولید می کند مخاطب بیشتری خواهد داشت و این یک واقعیت در فرهنگ ایران و جهان است، اما جای بد قضیه این است که نه تلویزیون و نه شبکه های نمایش خانگی آنگونه که باید نیاز مردم را پوشش نمی دهند. اگر به جای سلیقه مدیران و سرمایه گزاران سلیقه مردم به عنوان معیار و ملاک تولیدات فرهنگی قرار بگیرد و این آثار دارای محتوای مناسب جامعه ایران باشد می تواند دوباره مخاطبان را به خود جذب کند اما در غیر این صورت نمی تواند مخاطبان را بازگردانند.
آذین در پایان گفت: فضای فرهنگ و هنر کشور در تمام عرصه ها به دلیل دوری از فضای اصلی و توجه به نیازهای مردم کمی ضعیف شده است به ویژه که امروز مردم نیازمند شادی و نشاط هستند، چنانچه دستگاه های هنری با مدیریت صحیح هنری و هنرمندان متعهد در این مسیر فعالیت کنند و فعالیتشان پاسخ گوی نیازهای مردم باشد می توانند اعتماد از دست رفته مردم را به دست بیاورند و این حرکت موجب شود تا ما شاهد یک تحول بزرگ فرهنگ سازی در ایران باشیم.
تلویزیون صرفا یک مدیوم نمایشی نیست
کیفیت آثار نمایشی اصلی ترین عامل برای جذب مخاطبان است. امروزه آثار با کیفیت و جذاب بسیاری در پلتفرم های متنوع در دسترس تماشاگران قرار دارد و موجب شده تا از رسانه ملی یعنی تلویزیون فاصله بگیرند، اما این امکان وجود دارد که با کاهش کیفیت آثار در این مدیا، شبکه های نمایش خانگی به سرنوشت تلویزیون دچار شوند و با کاهش مخاطب روبرو شوند.
در این عصر مخاطبان از طریق پلتفرم های جدید نمایشی بسیار راحت و آسوده در هر مقطه دنیا به تماشای برنامه ها، فیلم ها و سریال های روز می نشینند اما شبکه نمایش خانگی در کنار ارائه خدمات به مخاطبان به یک بیزنس تبدیل شده است حال سوال اینجاست با توجه به فراگیر شدن این مدیا و اطمینان بسیار مخاطبان به شبکه های نمایش خانگی این اعتماد تا چه زمانی و به چه میزانی ادامه خواهد داشت؟
رضا صائمی، منتقد سینما در باره این موضوع به خبرنگار برنا می گوید:
واقعیت این است جذابیت یک مدیوم به کیفیت محصولات و آثاری است که تولید می کنند. بدیهی است ضعف کیفی آثار می تواند به ریزش مخاطب هر مدیوم یا پلتفرمی بیانجامد. اینکه اکنون برخی از سریال های پلتفرم ها مخاطب انبوه پیدا کرده اند به این دلیل است که آنها از امکان بیشتر یا محدودیت کمتری در ممیزی نسبت به سریال های تلویزیونی برخوردارند و می توانند قصه هایی را روایت کنند که امکان ساخت آن در تلویزیون وجود ندارد.
این منتقد سینما ادامه داد: به عبارت دیگر محدویت های کمتر نظارتی موجب شده تا سوژه ها جدیدتر و متنوع تری وارد چرخه ساخت شوند. از سوی دیگر رقابت بین پلتفرم ها هم به عنوان عاملی موثر باعث رقابتی شدن بر سر جذب مخاطب می شود که می تواند تلاش برای ارتقاء کیفی آثار بیشتر شود. به همین دلیل اگر کیفیت این آثار تنزل پیدا کند و با آثار ضعیف و تکراری مواجه شویم اعتماد مخاطب به آنها کاهش یافته و به مثابه بنگاه های تجاری نمایش شناخته خواهند شد که اعتبار خود را از دست خواهند داد. به ویژه اینکه مردم برای تماشای آثار این پلتفرم ها هزینه پرداخت می کنند. هم هزینه اشتراک پلتفرم ها و هم هزینه اینترنت.
صائمی با اشاره به اینکه نسبت مخاطب و رسانه را فقط کیفیت آثار و محتوای تولیدات رسانه ای تعیین نمی کند، توضیح داد: اعتماد به یک رسانه از حیث مشروعیت اجتماعی هم نقش موثری دارد. تلویزیون صرفا یک مدیوم نمایشی نیست بلکه به مثابه یک رسانه فراگیر و چند بعدی شناخته می شود که کلیت و هویت آن را شکل می دهد. این هویت بیش از آنکه نمایشی و دراماتیک باشد اجتماعی و سیاسی است و اعتماد به تلویزیون در واقع اعتماد به سیاست های کلان و شیوه مدیریت آن است و اینکه نسبت به جامعه و مردم در کجای تاریخ ایستاده. از این حیث اکنون تلویزیون در بدترین وضعیت خود از منظر اعتماد اجتماعی قرار دارد و با بحران مخاطب گسترده ای همراه است.
رضا صائمی در پایان گفت: به نظر می رسد در این وضعیت تولید سریال های جذاب هم نتواند مخاطب را جذب کرده و به حل این بحران کمک کند. شاید تا حدودی بر مخاطبان تلویزیون به واسطه یک سریال جذاب افزوده شود اما این تعداد به اندازه ای نیست که تغییری محسوس در افزایش مخاطبان این رسانه ایجاد کند. مشکل مخاطب با تلویزیون بر سر سریال های کم کیفیت نیست به دلیل بی اعتمادی به ماهیت و مدیریت آن است.
فیلم و سریال سازی همان عرضه و تقاضا در دنیای صنعت است
با افزایش روز به روز فیلم ها و سریال های شبکه نمایش خانگی، دسترسی آسان تر به برنامه ها و جذب حداکثری اعتماد مخاطبان، اینگونه به نظر میرسد که این پلتفرم ها درحال رقابت با تلویزیون هستند، اما باید دید که این اعتماد تا چه زمانی به قوت خود باقی خواهد ماند.
اکنون پلتفرم ها قابلیت های بیشتری را در اختیار مخاطبان قرار داده اند و تماشاگران می توانند خیلی سریع تر و راحت تر به صورت آنلاین و در هرجای دنیا به تماشای برنامه، سریال و یا فیلم های مورد علاقه خود بپردازند، حتی سریال هایی که در تلویزیون منتشر می شود را می توانند از طریق این پلتفرم ها تماشا کنند و این مدیا با سرعت خدمات را در دسترس مخاطبان قرار میدهد. باتوجه به اینکه شبکه نمایش خانگی بیش از پیش اعتماد مخاطبین را به خود جذب کرده است، سوال اینجاست که آیا این اعتماد تا همیشه به قوت خود باقی می ماند؟
فرانک آرتا، منتقد سینما دار این باره به خبرنگار برنا گفت:
جذب مخاطب توسط سریال های شبکه نمایش خانگی بسیار زیبا و مثبت است اما اینکه این پلتفرم ها اعتماد مخاطبان را حفظ کنند بسیار مهم تر است. اگر آثار تولید شده ضعیف باشند و کیفیتی را که باید نداشته باشند با کاهش تماشاگران مواجه خواهند شد. وسایل ارتباط جمعی پیشرفت کرده است و بینندگان خیلی راحت تر و بهتر می توانند به تمام برنامه ها، سریال ها و فیلم های داخلی و خارجی دسترسی داشته باشند بنابراین اگر این پلتفرم ها ضعیف عمل کنند و آثار بی کیفیت یا کم کیفیت تولید کنند با کوچ مخاطبان خود روبرو خواهند شد. به عنوان مثال سریال پوست شیر علی رغم ضعف هایی که داشت توانست تماشاگران را به خود جذب و میخ کوب کند.
این منتقد سینما با اشاره به اینکه تلویزیون در یک برهه زمانی برنامه های جذاب بسیاری داشت، بیان کرد: اکنون کیفیت فیلم ها و سریال های تلویزیونی به شدت کاهش یافته است و همین امر موجب شده تا مخاطبان به مجذوب آثار سایر مدیاها شوند. فیلم و سریال سازی مانند عرضه و تقاضا در دنیای صنعت است، زمانی که فیلم و سریال با افت کیفیت مواجه می شود به صورت خودکار مخاطبان خود را از دست میدهد؛ دقیقا همانند صنعت مد که اگر کیفیت برند و مارک همیشگی ما و مورد علاقه ما کاهش پیدا کند به مرور زمان به سوی برند دیگری که کیفیت دلخواه ما را دارد جذب خواهیم شد.
آرتا با بیان اینکه اصلی ترین عامل جذب بیننده، کیفیت مناسب و بالای آثار است، توضیح داد: این پلتفرم ها چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی باشند کیفیت حرف اول را می زند. شبکه نمایش خانگی به لحاظ ممیزی از تلویزیون چند گام جلوتر است اما این دلیل نمی شود که آثار هنری ضعیف تولید شود. در همه جای دنیا کیفیت در درجه اول قرار دارد بنابر این یک اثر هنری ابتدا باید کیفیت مناسبی داشته باشد سپس در مرحله های بعدی به تبلیغ و توزیع آن اثر پرداخته می شود اما زمانی که اثر هنری کیفیت مناسب و لازم را نداشته باشد توزیع و تبلیغ آن نیز بی فایده خواهد بود.
فرانک آرتا افزود: زمانی که تلویزیون آمد این تفکر وجود داشت که فیلم های سینما دیگر مخاطبی نخواهد نداشت بنابر این برای اینکه سینما مخاطبان خود را از دست ندهد ایده های جدید تر و به روز تری برای جذب بینندگان خلق شد و با افزایش کیفیت و ایده های نو به فعالیت خود ادامه دادند و به ماندگاری سینما کمک کردند، بنابراین به رغم افزایش و تعدد انواع رسانه و مدیا باید گفت هیچ رسانه ای نمی تواند جای رسانه دیگر را بگیرد و هر مدیا بر اساس نوع تولیداتش مخاطب خودش را خواهد داشت
او در پایان گفت: پس هیچ یک از این مدیاها یعنی تلویزیون، سینما و شبکه های نمایش خانگی مخاطبان خود را به طور کامل از دست نمی دهند و با توجه به نوع آثاری که در اختیار تماشاگران قرار می دهند تنها در کاهش و افزایش مخاطبان دخیل هستند.
