به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت» ، به نقل از فارس ،
«کلمه یلدا ،کلمه ایرانی اصیل نیست بلکه ریشهاش از زبان سوریانی و به معنای زایش یا تولد است و این واژه در دوران ساسانی و از طریق مسیحیان بینالنهرین وارد زبان فارسی میشود اما خود آیین یلدا خیلی کهنتر از اسمی هست که برایش انتخاب شده و ریشه اصلیاش همان انقلاب زمستانی و نگاه کیهانی هست که ایرانی ها داشتند.» وحیده نعیمآبادی، دکتر علوم سیاسی با مطالعات میان رشتهای در حوزه جامعه شناسی سیاسی و رسانه های اجتماعی و عضو شبکه زنان دانشمند جهان اسلام، ادامه میدهد: «ایرانیهای قدیم از پیشرفتهترین مردم در ستاره شناسی و تقویم بودند و متوجه شده بودند که شب انقلاب زمستانی که حدود ۳۰ آذر است، طولانیترین شب سال و از فردای آن روزها بلندتر میشوند و شبها کوتاهتر. این اتفاق برایشان فقط یک پدیده طبیعی نبوده بلکه نماد پیروزی نور بر تاریکی محسوب میشده. در جهان بینی ایرانی نور به معنای راستی، آگاهی، زندگی و تاریکی به معنای دروغ و جهل و مرگ بوده است.»
بیداری در یلدا و فراری شدن اهریمن!
این نویسنده و مترجم خبره میگوید: «یلدا با این آیین مهر یا میترا نسبت دارد. در ایران پیشا زرتشت و حتی پس از زرتشت مهر یا میترا جایگاه مهمی داشتند، ایزد ایزد نور، پیمان راستی و خورشید و نگهبان نظم کیهانی و اجتماعی بوده. شب یلدا در باور آیین مهر شب تولد خورشید نو هست، لحظهای که تاریکی به اوج میرسد و پس از آن تاریکی به سمت زوال و نابودی میرود. به خاطر همین مردم شب یلدا را بیدار میماندند برای اینکه تاریکی نگذرد. در واقع دور همدیگر جمع میشدند تا نور در این جمع و پیوند انسانی تقویت شود. بعد از آن و در سنت زرتشتی به دست زرتشت این آیین اصلاح شد. حذف نشد و در نگاه زرتشتی اهریمن معنای تاریکی میدهد و اهورا مزدا معنای نور و خرد را دارد. یلدا در این زمانه تبدیل شد به شب مقاومت در برابر اهریمن، شب گفتگو،خرد، قصه، همینطور انتقال تجربه. به خاطر همین بو که قصه گفتن پیرها و خواندن متنهای حکمت آمیز و پرهیز از خواب در آن زمان اهمیت زیادی داشت.»
کی گفته اسلام با یلدا مخالفه؟!
وحیده نعیم آبادی با توضیحی از سفره یلدا، پنبه تجمل گرایی امروزی را میزند:«حالا چرا در این شبها خوراکی و آجیل داریم؟! به خلاف تصور امروز اینها کاملاً نمادین بودند نه مصرفی، انار نماد زندگی زایش و خون گرم حیات بوده. هندوانه یادگار تابستان، باور داشتند که خوردنش بدن را در زمستان حفظ میکند. آجیل هم همینطور یا همینطور میوههای خشک نماد ذخیره خردمندانه برای سختیها بودند در واقع نه تنوع مهم بوده نه مقدار و نه قیمت. بعد از اسلام هم یلدا حذف نمیشود بلکه دگرگون میشود، به خلاف تصوری که مردم ممکنه است داشته باشند؛ اسلام اصلاً با این آیین یلدا مقابله نکرد برا اینکه یلدا آیین پرستشی نبود، جشن طبیعت بود، جشن خانواده بود و جشن نور بود. همین ادامه پیدا کرد، محتوایش با اخلاق اسلامی ایرانی ترکیب شد؛ صله رحم، احترام به بزرگتر، شعر ،حکمت که حالا ما حافظ خوانی را در دورههای بعدش شاهدش هستیم.»
ردپای چکمه پهلوی در شب یلدا
این پژوهشگر و مدرس دانشگاه از نقش پهلوی در یلدا هم حرف میزند: «بعد از آن یک انحراف بزرگی پیدا کرد. در واقع این آیین از آیین معناگرا به آیین مصرف گرایی منحرف شد از چه زمانی این تغییر شروع شد؟! بیشتر از دوران معاصر در واقع پهلوی دوم و بعد از آن این موضوع شدت میگیرد و در دهههای اخیر در واقع به اوج خودش رسیده است. این اتفاق عوامل مختلفی دارد: اولین عاملش نفوذ سرمایهداری مصرف محور است. اینکه برای هر چیزی بر اساس خرید ارزش گذاری میکنند، یک مسابقه تجملی راه میافتد و معنا حذف میشود.دلیل دوم رسانهها و شبکههای اجتماعی هستند که در تبدیل یلدا به یک ویترین اینستاگرامی نقش بزرگی دارند. همین باعث یک فشار روانی به خانواده ها و اقشار ناتوان شده است، به خاطر اینکه نمیتوانند همان ویترین را به نمایش بگذارند و در نهایت بعنوان دلیل سوم، قطع پیوند نسلی اتفاق افتاده است، نقش پدربزرگ و مادربزرگ حذف شده در این موضوع و تجربه و حافظه تاریخی به طور کامل دارد رو به سمت فراموشی میرود.»
یلدای لاکچری،تاریخچه خودش را له کرده!
وحیده نعیم آبادی پاسخ میدهد: «نه اسلامی است و نه ایرانی. ما در اسلام اسراف را حرام میشماریم و هم چشمی مورد نکوهش است. فشار اقتصادی به خانواده مضر است. در فرهنگ ایرانی، میانهروی و اصل معنا بر ماده مقدم است. پس این وضعیتی که اتفاق افتاده نه یلداست به معنای ایرانی و نه اسلام بلکه یک مصرف گرایی بی ریشه است.»یلدای اصیل چه ویژگیهایی دارد: «جمع کوچک خانوادگی را در بر میگیرد، احترام به بزرگتر هست، گفتگو و قصه سرایی قصه هست ، شعر سرایی و حکمت هست، خوراکیهای ساده اما نمادین هم هست و این یلدا بی نیاز از خریدهای افراطی است. در واقع شب یلدا جشن نور آگاهی و پیوند انسانی بوده نه جشن شکم نه ویترین و نه رقابت. آن چیزی که امروز رایج شده حاصل فراموشی تاریخ است حاصل قطع ریشههای فرهنگی هست حاصل جایگزینی معنا با نمایش استاگر بخواهیم یلدا را نجات بدهیم باید به فلسفهاش برگردیم نه به سفره اش...»
دایره وار بشینیم امشب؟!
«اگر بخواهیم یلدای درست را معنا بکنیم یلدای درست یعنی اینکه ما حداکثر معنا و حداقل هزینه را داشته باشیم اگر یک شب خانواده کنار هم باشند گفتگو و پیوند بیننسلی شکل بگیرد. کسی زیر فشار مالی نرود. حتی اگر فقط چای باشد و چند تا انار. چرا که محور اول خانواده است نه سفره. در یلدای اصیل آدمها مهمتر از خوراکی هستند، تمرکز روی کنار هم بودن است. کل درست یلدا این است که خانه بزرگتر خانواده جمع بشوند. دایرهوار دور هم بنشینند و این پراکندی که هرکس یک جا گوشی دست گرفته نباشد.» اشتباه بزرگی که دارد اتفاق میافتد تمرکز افراطی روی چیدمان شده و تاکید برای اینکه یکوقت کم نیاید. محور بعدی که راجع به یلدا مشاهدش هستیم و باید توجه داشته باشیم نقش بزرگترهاست.
سختترین اتفاق امسالت چی بود؟!
در فرهنگ ایرانی حافظه تاریخی درون سینه پدر، مادر پدربزرگ و مادربزرگ است و کاردرست این است که آنها خاطره بگویند از یلداهای قدیم. گفتوگوهای یلدایی میتوانند خیلی جذاب باشند اینکه امسال سختترین چیز چی بود؟! از چی عبور کردی؟ برای زمستان پیش روی خودت چه آرزویی داری؟! یک چنین سوالاتی باعث میشود که پیوند عاطفی ایجاد شود و بهجای اینکه در شبکههای اجتماعی صفحهها را بالا و پایین کنند ارتباط شکل بگیرد.
یلدا حتی با دوتا مویز!
این شاعر و مترجم متخصص میگوید: «فال حافظ اگر با احترام خوانده شود با توضیح شعر و بدون خرافه زدگی خوانده، بله درست است کاملاً در امتداد فرهنگ ایرانی هست باید این را بدانیم فال حافظ پیشگویی نیست بلکه بهانهای است برای تأمل و گفتگو.»یلدای بیخجالت شیرین «اما در مورد خوراکیهای یلدا یادمان باشد اینها نمادین است نه مصرفی و حتی با یک دمنوش ساده هم یلدا برگزار میشود. بعضی از خانوادهها هیچ کدتم از این خوراکیها را که نداشتند فقط یک ذره کشمش میگذاشتند وسط با همدیگر میخوردند ولی یلدا را با آن شکل معناگرایانهاش کامل برگزار میکردند. موضوع خیلی مهم این است که بهخاطر احترام به تعالیمی که ما به آن اعتقاد داریم موضوع اسراف باید حذف بشود؛ بنابراین یلدای درست هیچکس را بدهکار نمیکند. یلدای ایرانی هیچکس را خجالتزده نمیکند، فقیر و غنی رو از هم جدا نمیکند، این چیزی است که دقیقاً همان نقطهٔ ایرانیاسلامی یلداست.» نعیمآبادی بهعنوان حسنختام بحثش میگوید: «بنابراین یلدای درست بازگشت به معناست، مقامت در برابر مصرفزدگی است، زنده نگهداشتن ریشههاست، یلدا را با «بودن» نجات میدهیم نه خریدن!»
