از آنسکام تا فردو؛ جاسوسی بازرسان آژانس از اماکن هسته‌ای

 

بر اساس گزارش محرمانه آژانس اتمی این دو بازرس که از افراد با تجربه آژانس بودند «به اشتباه» اسنادی را که باید در محل کار آژانس در فردو باقی می‌ماند، با خود به وین منتقل کردند. آژانس این اقدام ایران را «غیرموجه» خوانده و مدعی شده که این حادثه نقض محرمانگی نبوده است. 

 

با این حال، گزارش آژانس مشخص می‌کند که اسناد منتقل‌شده شامل توضیحاتی درباره تأسیسات هسته‌ای بوده است. آژانس اما ادعا می‌کند که این اسناد فاقد اطلاعاتی بوده که امنیت این تأسیسات را به خطر بیندازد.

 

 

 

نگرانی‌های ایران و سابقه برنامه آنسکام 

 

ایران پیش‌تر تصریح کرده که اطلاعات ارائه‌شده به آژانس ممکن است برای برنامه‌ریزی حملات هدفمند علیه تأسیسات هسته‌ای این کشور استفاده شده باشد. این نگرانی‌ها ریشه در سوابق تاریخی مربوط به بازرسی‌های سازمان ملل به‌ویژه برنامه نظارت تسلیحاتی سازمان ملل متحد در عراق، معروف به «آنسکام» دارد. 

 

برنامه آنسکام (کمیسیون ویژه سازمان ملل) در سال 1991 پس از جنگ خلیج فارس تشکیل شد تا بر خلع سلاح عراق و نظارت بر برنامه‌های تسلیحاتی این کشور، به‌ویژه در زمینه تسلیحات شیمیایی، بیولوژیکی و موشکی، نظارت کند. 

 

این برنامه که تا سال 1999 ادامه داشت، وظیفه بازرسی از تأسیسات عراق و اطمینان از انهدام تسلیحات کشتار جمعی این کشور را بر عهده داشت. با این حال، اسناد فاش‌شده در سال‌های بعد نشان داد که اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط بازرسان آنسکام، از جمله داده‌های حساس درباره تأسیسات نظامی و زیرساختی عراق، به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا منتقل شده بود. 

 

این اطلاعات در سال 1998 برای برنامه‌ریزی حملات هوایی آمریکا و بریتانیا به عراق، تحت عملیات "روباه صحرا" (Desert Fox)، استفاده شد. این حملات به بهانه عدم همکاری عراق با بازرسان آنسکام انجام گرفت، اما بعدها مشخص شد که داده‌های بازرسی‌ها به‌طور مستقیم برای شناسایی اهداف نظامی مورد استفاده قرار گرفته بود.

 

مقامات ایرانی بارها هشدار داده‌اند که اطلاعات حساس ارائه‌شده به آژانس ممکن است به دست طرف‌های متخاصم، از جمله آمریکا و اسرائیل، برسد و برای طراحی حملات علیه زیرساخت‌های هسته‌ای ایران استفاده شود.

 

همکاری آژانس با اسرائیل

 

پیش از این همچنین اسنادی منتشر شده که از همکاری نزدیک رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، با مقامات اسرائیلی علیه برنامه هسته‌ای ایران پرده برمی‌دارند. این اسناد نشان می‌دهند که گروسی دستورات اسرائیل را در تنظیم گزارش‌های آژانس علیه برنامه هسته‌ای ایران اجرا کرده است.