از حوالی فروردین‌ماه امسال، پس از اعلام خبر برگزار نشدن نمایشگاه کتاب تهران در موعدی که پیش‌تر تعیین شده بود، درحالی که برخی از رویدادهای فرهنگی در ایران و جهان به سوی برگزاری در فضای مجازی رفتند، زمزمه‌هایی درباره برگزاری این نمایشگاه به صورت مجازی به گوش رسید. البته عده‌ای آن را صرفا یک ایده و پیشنهاد می‌دانستند و رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران که می‌گفت موضوع نمایشگاه کتاب مجازی اصلا در شورای سیاستگذاری مطرح نشده است، معتقد بود «اگر توانستند المپیک را اینترنتی برگزار کنند، می‌توانند نمایشگاه کتاب را هم به طور عادلانه اینترنتی برگزار کنند».
در میان استقبال‌ها و مخالفت‌های ناشران مختلف برای برگزاری این رویداد به صورت مجازی و انتظار آنان برای برگزاری نمایشگاه کتاب به شیوه هرساله، در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر این‌که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صورت مجازی برگزار خواهد شد، منتشر شد.
انتشار این خبر به گفت‌وگوی رادیویی ایوب دهقانکار، مدیرعامل موسسه تجمیعی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برمی‌گردد؛ او در این گفت‌وگو بیان کرد: تلاش داریم نمایشگاه مجازی برپا شود و از تجربیات تیم فنی برای شکل‌گیری این رویداد مجازی بهره برده‌ایم.
دهقانکار همچنین گفت که «در سال ۹۹ حتما یک نمایشگاه مجازی خواهیم داشت اما این رویداد جایگزین نمایشگاه کتاب تهران نخواهد بود».
علاوه بر این، محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با تاکید بر این‌که «نمایشگاه کتاب امسال به شیوه‌ای که شامل همه بخش‌ها باشد و ناشران دور هم جمع شوند و مخاطبان از آن بازدید داشته باشند، برگزار نخواهد شد»، از این‌که برنامه‌های دیگری جایگزین این رویداد خواهند شد خبر داد.
این درحالی بود که در واکنش به این خبر از این‌که «برگزارنشدن نمایشگاه کتاب منوط به تصمیم شورای سیاستگذاری است نه معاون وزیر» نوشتند. البته پس از این موضوع، جوادی اعلام کرد که «برگزار نشدن نمایشگاه کتاب تهران تصمیم دولت و ستاد مقابله با کرونا است».
در این بین و در روزهایی که برای مقابله با ویروس کرونا حرکت فعالیت‌های فرهنگی به سوی فضای مجازی شتاب بیشتری گرفته است، تحلیلگران فضای مجازی از لزوم برگزاری این رویدادها به صورت مجازی می‌گویند.
نوید آقایی، تحلیلگر فضای مجازی می‌گوید: با توجه به مختصات و عادات فرهنگی در کشور، برپایی نمایشگاه کتاب از مهم‌ترین اولویت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اما با شیوع کرونا مسجل بود امکان برگزاری آن وجود ندارد. با این همه کماکان برخی از دست‌اندرکاران بر برگزاری آن اصرار دارند.
او می‌افزاید: برخی از اعضای شورای سیاستگذاری این نمایشگاه معتقدند می‌توان با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی این رخداد فرهنگی را برگزار کرد. احساس می‌کنم شوخی می‌کنند. در شرایطی که مسؤولان ستاد کرونا می‌گویند تجمع بیش از ۱۰ نفر در یک مکان باید محدود شود بیان این نکات مزاح خطرناکی است.
آقایی همچنین می‌گوید: ماه‌ها پیش بسیاری از کارشناسان خواستار برگزاری این نمایشگاه در فضای مجازی شدند، ولی مسؤلان فرهنگی کشور به تازگی از بررسی امکان آن صحبت می‌کنند. این در شرایطی است که فعالان دیگر صنوف فرهنگی نه تنها در جهان بلکه در کشور خودمان، خودشان را با این شرایط همگام کرده‌اند. توجه فعالان سینمایی بر حوزه «وی او دی» نشانگر همین نکته است.
این تحلیلگر فضای مجازی در پایان بیان می‌کند: مدیران فرهنگی کشور چاره‌ای جز برگزاری رویدادها در فضای مجازی ندارند و بهتر است از همین حالا به فکر برگزاری آن‌ها در فضای مجازی باشند. در عین حال اگر به اقتصاد فرهنگ اهمیت می‌دهند با ایجاد فضایی برای صاحبان آثار فرهنگی در این فضا و تشویق عموم به مراجعه به آن فعالان حوزه‌هایی مانند تئاتر و موسیقی را از فروپاشی نجات دهند.
این درحالی است که بنا بر خواسته ناشران، بهتر است اگر قرار بر برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مجازی است، جزئیات آن شفاف‌تر شود چرا که به عقیده برخی از آنان، «بدون اطلاع‌رسانی، این کار یک جور کودتا علیه همایش فرهنگی عظیمی است که هر سال انجام می‌گرفت».
منبع : ایسنا
