از دیشب خبری دست‌به‌دست می‌شود با این مضمون که «تازه‌ترین گزارش سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که ایران از نظر سرانه مصرف الکل در میان مصرف‌کنندگان «مداوم» نوشیدنی‌های الکلی، رتبه نهم را در میان ۱۸۹ کشور جهان به خود اختصاص داده است.»
مأخذ جملات خبری فوق، مطلبی است که یورونیوز، روز 10 مهر 1398 منتشر و ادعا کرد بر مبنای گزارش 2016 سازمان بهداشت جهانی تهیه شده است.
«تازه‌ترین گزارش سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که ایران از نظر سرانه مصرف الکل در میان مصرف‌کنندگان «مداوم» نوشیدنی‌های الکلی، رتبه نهم را در میان ۱۸۹ کشور جهان به خود اختصاص داده است.
مطابق این گزارش هر ایرانی بالای ۱۵ سال که «بطور مرتب الکل می‌نوشد»، در سال ۲۰۱۶ به طور میانگین ۲۸.۴ لیتر الکل خالص مصرف کرده است، این رقم در سال ۲۰۱۰ به میزان ۲۴.۸ لیتر بوده است.
تونس بر اساس این شاخص در میان سایر کشورها بی‌رقیب است، به طوری که مصرف‌کنندگان الکل در این کشور، در سال ۲۰۱۶ میلادی ۳۶.۶ لیتر الکل خالص مصرف کرده‌اند. پس از تونس، به ترتیب کشورهای سوایزیلند، مالدیو، افغانستان، نامیبیا، آفریقای جنوبی، الجزایر و ترکیه بالاتر از ایران قرار دارند.»
با این حال یورونیوز ارجاع (لینک) به هیچ صفحه مشخصی از سازمان بهداشت جهانی (WHO) نداده است.
با بررسی سایت WHO به این صفحه رسیدیم:
سازمان بهداشت جهانی در این صفحه منابعش را برای داده‌های کشوری در زمینه مصرف الکل مشخص کرده است و منبع داده های ایران را یک مقاله پژوهشی معرفی کرده است.
بی بی سی فارسی در تاریخ 8 مهر 1397 در گزارشی با عنوان «راستی آزمایی: آیا ایرانی‌ها زیاد مشروب می‌نوشند؟» که احتمالا داده‌هایش برگرفته از وبسایت WHO است، اطلاعاتی درباره میزان مصرف الکل در ایران آورده است:
«آیا مصرف نوشیدنی‌های الکلی در ایران بالاست؟
به هیچ وجه. نگاهی به سال‌ها آمار مصرف الکل در سراسر جهان نشان می‌دهد که مصرف الکل ارتباط مستقیمی با ثروت دارد. کشورهای توسعه یافته‌تر یا ثروتمندتر، مصرف الکل بیشتری دارند و کشورهایی مانند چین که در سال‌های اخیر ثروتمندتر شده‌اند، شاهد افزایش مصرف الکل بوده‌اند.
البته در این میان باید روسیه و کشورهای اروپای شرقی را مستثنی کرد که مصرف نوشیدنی‌های الکلی در این کشورها به صورت سنتی آمار بالایی دارد.
ایران از نظر سازمان ملل متحد، کشوری با درآمد متوسط است و به دلیل ممنوعیت کامل فروش و مصرف الکل، آمار مصرف بسیار پایینی در جهان دارد.
برای مقایسه، مقام‌های ایران در سال‌های اخیر از مصرف سالانه ۲۰۰ میلیون لیتر مشروب الکلی در ایران سخن گفته‌اند. اگر حتی این آمار را دو برابر کنیم (۴۰۰ میلیون لیتر) همچنان سهم ایران در مصرف نوشیدنی‌های الکلی در جهان به یک دهم درصد هم نمی‌رسد.»
این گزارش همان‌طور که داده‌های رسماً منتشرشده‌ی WHO نشان می‌دهد، می‌گوید که سرانه مصرف الکل در ایران بالا نیست، اما مصرف‌کنندگان معدود الکل در ایران، مصرف بالایی دارند و این مشابه الگوی مصرف کشورهای عربی و آسیایی است.
علاوه بر این‌ها، گزارش دیگری در ایسنا در تاریخ 7 دی 1395 منتشر شده است که به نتایج نخستین پایش ملی سلامت روان که سال ۱۳۹۰ توسط وزارت بهداشت انجام شده استناد کرده و در آن گزارش هم به نقل از مجری طرح مضمون مشابهی مطرح شده است.
پیشتر در تاریخ 20 شهریور 1396 نیویورک تایمز با ارجاع به گزارش فوق از ایسنا، گزارش کوتاهی درباره مصرف الکل در ایران منتشر کرده است.
آن چه در اغلب صفحات وبسایت های معتبر مشاهده می‌شود عدم ارجاع دقیق به منابع خبر و داده‌هاست، کاری که با وجود تکنولوژی هایپرلینک در صفحات وب، بسیار ساده و بی هزینه است!
منبع : بولتن نیوز
