۲۸ مرداد به‌روایت شاهدان-۲

به گزارش پایگاه خبری «حامیان ولایت» ، به نقل ازتسنیم ،

70 سال از روزی می‌گذرد که رادیو تهران قطع شد و ناگهان شخصی پشت میکروفون فریاد زد "دولت مصدق سقوط کرد"! کودتایی که با برنامه انگلیس و آمریکا و برخی عوامل داخلی وابسته به دربار پهلوی شکل گرفته بود تا نتیجه سال‌ها مبارزه ملتی مظلوم برای ملی کردن نفت را از بین ببرد و با بازگردادندن مجدد محمدرضا پهلوی به کشور و برانداختن دولت مصدق، 25 سال سلطه نامشروع پهلوی بر ایران ادامه پیدا کرد.

هرچند در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صحبت‌های فراوانی درباره این کودتا شده است اما یکی از مهم‌ترین منابع برای بررسی علل کودتا، رجوع به گفته‌های عوامل دربار پهلوی و شاهدان کودتاست.

برای بررسی نحوه شکل‌گیری کودتای 28 مرداد و عوامل دخیل در آن، به‌ اظهارات شخصیت‌های سیاسی آن دوران در مصاحبه با پروژه تاریخ شفاهی هاروارد رجوع کردیم؛ داریوش همایون وزیر اطلاعات و جهانگردی در دولت جمشید آموزگار و سخنگوی دولت و بنیانگذار روزنامه آیندگان، در زمان کودتای 28 مرداد عضو سومکا بود که حزبی با گرایشات نازیسم و ناسیونالیستی بود؛ و هم‌حزبی‌هایش اگرچه به نفع رژیم شاه در 28 مرداد وارد میدان شدند اما بعد از مدتی به تعبیر همایون عناصر بسیار فاسد و بسیار ناکارآمد بر سرکار آمدند؛ هرچند همایون خود نیز پس از مدتی از مبارزه دست کشید و جزو کارگزاران رژیم پهلوی شد. 

تصویری از داریوش همایون در دوران اوج قدرت خود در ساختار رژیم شاه

همایون در مصاحبه با پروژه تاریخ شفاهی هاروارد معتقد است اگر کودتای 28 مرداد به آن صورت پیش نمی‌آمد، کودتای دیگری از طرف توده‌ای‌ها کار مصدق را تمام می‌کرد. در ادامه بخشی از اظهارات همایون در این مصاحبه را می‌خوانید: 

«بعد از روی کار آمدن حکومت سپهبد زاهدی و افزایش تدریجی و روزافزون قدرت شاه دوباره یکی از سرخوردگی‌های زندگی ما و نسل ما پیش آمد. ما فکر می‌کردیم که ایران از افتادن به دام شوروی و حزب توده نجات پیدا کرده چون واقعاً به نظر ما با وضعی که مصدق و حکومت جبهه ملی داشتند اگر کودتای 28 مرداد به آن صورت پیش نمی‌آمد، کودتای دیگری از طرف توده‌ای‌ها کار مصدق را تمام می‌کرد.

مصدق حقیقتاً نیرویی دیگر برایش نمانده بود در نیمه سال 1332. به هر حال ولی ما دیدیم بعد از اینکه این خطر برطرف شد دوباره عناصر بسیار فاسد و بسیار ناکارآمد و بسیار نامناسب در حکومت و سیاست ایران مسلط شدند. همان مبارزه‌ای که ما از سال 1321 شروع کردیم مجبور بودیم در شرایط بسیار دشوارتری با این حکومتی که حالا دیگر فاتح بود و با این رژیمی که فاتح بود و هیچ احساس نیازی به اصلاحات نمی‌کرد شروع بکنیم. مبارزه ما از آن به بعد با این رژیم جنبه غیرمستقیم و بیشتر از راه مطبوعات پیدا کرد.»